Όταν το άγχος υπάρχει έντονα και για παρατεταμένο χρονική διάρκεια επηρεάζει αρνητικά πολλά συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Είναι σημαντικό λοιπόν να εντοπίζουμε τα σημάδια του γιατί σύμφωνα με την σύγχρονη βιβλιογραφία υποστηρίζεται πώς στο 90% των οργανικών παθήσεων είναι συσχετισμένα με το άγχος ανάμεσα στο συνδυασμό και άλλων αιτιών.

Τα βιολογικά σημάδια/συμπτώματα του αρνητικού άγχους είναι τα ακόλουθα:

• Διαταραχή στον ύπνο
• Άλγος στην περιοχή της πλάτης, ώμου και αυχένα
• Μυαλγίες, ένταση στο μυϊκό σύστημα
• Ημικρανίες, κεφαλαλγίες
• Ενοχλήσεις στην γαστρεντερική περιοχή
• Απώλεια ή αύξηση βάρους
• Συνεχής κόπωση
• Δερματικά
• Άσθμα, δύσπνοια
• Εφίδρωση
• Υψηλή πίεση
• Ταχυπαλμίες
• Χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα, επιρρεπείς σε ιώσεις, κρύωμα κλπ.

Είναι σημαντικό όταν αυτά παρατηρούνται συχνά στον οργανισμό σας, να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας και να συζητήσετε τους παράγοντες που νομίζετε ότι μπορεί να σχετίζονται με «αποθηκευμένο» άγχος που εκδηλώθηκε στο σώμα σας. Αυτές κάποιες φορές είναι ενδείξεις για να κάνουμε έναν απολογισμό με τον εαυτό μας, να ψάξουμε μέσα μας ποιες καταστάσεις ή γεγονότα μας βάζουν σε έντονη πίεση και μας δημιουργούν άγχος, πολλές φορές στο σώμα μας βγαίνουν τα συμπτώματα, είναι όμως η αφορμή και το αίτιο ή το γεγονός του άγχους εντοπίζεται κάπου αλλού. Συχνά τα σημάδια αυτά αν τα παρατηρήσουμε τον εαυτό μας θα συσχετίζονται και με συναισθηματικές αλλαγές που θα μας βοηθήσουν να ισχυροποιήσουμε την υπόθεσή μας ότι ήμαστε εκτεθειμένοι σε έντονο άγχος.

Σημάδια που δηλώνουν την συναισθηματική επίδραση του άγχους είναι κυρίως τ’ ακόλουθα:

• Έντονος εκνευρισμός
• Μελαγχολική διάθεση
• Απώλεια μνήμης
• Έλλειψη συγκέντρωσης
• Αίσθηση ότι τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου
• Αίσθηση ότι δεν μπορεί το μυαλό μας να σκεφτεί καθαρά
• Έντονη ανησυχία ή αίσθηση φόβου ότι θα συμβεί κάτι απρόσμενο
• Υπερβολικές αντιδράσεις στην συμπεριφορά μας

Όταν ήμαστε σε άγχος και ένταση είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τα σημάδια που αναφέρθηκαν και συχνά θα πρέπει να βασιστούμε και στις παρατηρήσεις του στενού κοινωνικού μας κύκλου. Το άγχος εκδηλώνεται και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις συνεπώς μέλη της οικογενείας, συνεργάτες ή φίλοι μπορεί να παρατηρήσουν αλλαγές στον τρόπο που επικοινωνούμε ή συμπεριφερόμαστε, να κάνουν σχόλια όπως, «δεν είσαι ο εαυτός σου τελευταία», «Σ’ απασχολεί κάτι;» , «Είσαι νευρικός με το παραμικρό». Σε πρώτο άκουσμα, τέτοιες παρατηρήσεις μπορεί να μας βάλουν σε θέση άμυνας και να νιώσουμε ότι μας ασκούν κριτική ή να τα πάρουμε σαν προσβολή. Καλό είναι όμως να σκεφτούμε τι μπορεί να έκανε τους ανθρώπους αυτούς να μας μιλήσουν έτσι , ίσως επειδή είναι αποστασιοποιημένοι από την ένταση που πιθανά βιώνουμε, να μπορούν καλύτερα να αντιληφθούν ότι μας επηρεάζει έντονα το άγχος. Συχνοί τσακωμοί, έλλειψη υπομονής με του άλλους, απομόνωση από τα κοινωνικά, διαφωνία στον εργασιακό χώρο, εκδήλωση βίας (λεκτική ή σωματική) στην οικογένεια πιθανά να σχετίζονται με την επίδραση του άγχους.

Είναι φανερό ότι το άγχος έχει πολλές επιδράσεις στον άνθρωπο και πρέπει να τις «αποκωδικοποιούμε» για να γνωστοποιήσουμε στον εαυτό μας ότι αυτά τα σημάδια είναι λόγω άγχους. Υπάρχει όμως τρόπος να αντιληφθούμε ότι ήμαστε πολύ αγχωμένοι για μεγάλη χρονική περίοδο προτού εμφανιστούν οι βλαβερές επιπτώσεις του; Τι μπορούμε να κάνουμε για να το αντιμετωπίσουμε; Αν νιώσει κάποιος πώς δεν μπορεί να έχει έλεγχο στο άγχος του πώς μπορεί να τον βοηθήσει με τις συμβουλές του ο ψυχολόγος;

Εξαιρουμένων μεγάλων καταστροφών, σπάνια τα στρεσογόνα γεγονότα είναι τα ίδια για κάθε άνθρωπο ή για την κάθε περίοδο της ζωή μας. Το άγχος «αναπτύσσεται» όταν αντιλαμβανόμαστε μια κατάσταση ως απειλητική. Το άγχος συχνά συνδέετε με καταστάσεις που είναι δύσκολο να χειριστούμε. Το πως βλέπουμε όμως τα πράγματα είναι που επηρεάζει τα επίπεδα του άγχους και τι εφόδια και στρατηγικές αντιμετώπισης έχουμε στο δυναμικό μας.

Στην καλύτερη υπόθεση, όταν μια στρεσογόνος εμπειρία τελειώνει, τα ορμονικά σήματα «κλείνουν» την στρεσογόνο αντίδραση και το σώμα επιστρέφει σε φυσιολογικά επίπεδα. Δυστυχώς το άγχος δεν εγκαταλείπει πάντα. Αν έχουμε τάση να ενστερνιζόμαστε το άγχος και ανησυχούμε για την καθημερινότητα και τις σχέσεις μας, τότε αυτή η αντίδραση δεν σταματάει ποτέ. Μελέτες έχουν δείξει ότι μακροχρόνια ενεργοποίηση των συμπτωμάτων του άγχους μπορεί να έχουν επικίνδυνα ακόμα και θανάσιμα αποτελέσματα στο σώμα μας.

Όταν τα σημάδια του άγχους επιμένουν βρισκόμαστε σε ρίσκο για πολλά προβλήματα υγείας και τα οποία όμως δεν συνειδητοποιούμε, ένα μεγάλο μέρος τους οφείλετε στο άγχος όπως:

• Παχυσαρκία
• Καρδιακές παθήσεις
• Καρκίνος
• Κατάθλιψη
• Ανορεξία
• Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
• Κατάχρηση ουσιών
• Έλκος
• Διαβήτης
• Υπερθυρεοειδισμός
• Απώλεια μαλλιών
• Οδοντική και περιοδοντική ασθένεια

Επιπλέον το άγχος επηρεάζει την αναπαραγωγή, την σεξουαλική συμπεριφορά και την ανάπτυξη. Το άγχος εμποδίζει το ανοσοποιητικό σύστημα κάνοντάς μας πιο ευάλωτους σε ιώσεις, κόπωση και μολύνσεις. Προκαλεί προβλήματα στην πέψη και στο γαστρεντερικό μας σύστημα. Το προχώρημα στην σύγχρονη ιατρική κάλυψη και αντιμετώπιση είναι η συνειδητοποίηση ότι το άγχος συμβάλει στην δημιουργία και στην εξέλιξη πολλών από τις ασθένειες που προαναφέρθηκαν. Οι ασθενείς που πάσχουν από αυτές ενθαρρύνονται παράλληλα με την θεραπεία τους να συμβουλεύονται κάποιο ειδικό, ψυχολόγο ή σύμβουλο για να υποστηριχτούν να αντιμετωπίσουν το άγχος , τα έντονα συναισθήματα θυμού, καταθλιπτικά συμπτώματα, το τρόπο που σκέπτονται και συμπεριφέρονται σε σχέση με την νόσο τους. Για όλους αυτούς του λόγους, είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε τα συμπτώματα του άγχους και να μάθετε τι μπορείτε να κάνετε γι’ αυτά. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχουν φέρει αυξημένη κοινωνική επίγνωση και μεγαλύτερη κατανόηση των παραγόντων που περιορίζουν και ανακουφίζουν από το άγχος.

Το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση που συχνά προκύπτει όταν αντιλαμβανόμαστε μία κατάσταση ως απειλητική ή όταν αντιμετωπίζουμε ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό καθημερινών ευθυνών. Με τις έντονες απαιτήσεις στο σπίτι και τη δουλειά πολλοί άνθρωποι ζουν έντονο άγχος. Ο σκοπός της διαχείρισης του άγχους είναι να βοηθήσει να ισορροπήσουν διάφορες διαστάσεις της ζωής μας – η δουλειά, οι σχέσεις και ο ελεύθερος χρόνος – και να ισορροπήσουν οι φυσικές, πνευματικές και συναισθηματικές διαστάσεις της ζωής μας. Άνθρωποι διαχειρίζονται αποτελεσματικά το άγχος, αντιλαμβάνονται τη ζωή σαν πρόκληση παρά σαν μια σειρά από ενοχλήσεις και αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο της ζωής τους ακόμα και σε δύσκολες στιγμές.

Αν αισθανόμαστε ότι υποφέρουμε από άγχος θα πρέπει να προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε τις πλευρές της ζωής μας που το προκαλούν. Μερικές φορές ίσως να μην μπορούμε να τις αλλάξουμε ή να τις αποφύγουμε, αλλά η προσαρμογή του τρόπου ζωής μας μπορεί να κάνει τη διαφορά.

1. Αναγνωρίζουμε την πηγή του άγχους.
2. Ζούμε μια ισορροπημένη ζωή
3. Οργανώνουμε και προγραμματίζουμε το χρόνο μας
4. Αποδεχόμαστε υποστήριξη από άλλους
5. Αναπτύσσουμε ικανότητες αντιμετώπισης για την ανακούφιση από το άγχος
6. Οργανώνουμε και απλοποιούμε τη ζωή μας
7. Φροντίζουμε τον εαυτό μας
8. Κάνουμε διάλειμμα
9. Κρατάμε ημερολόγιο

Πότε πρέπει να αναζητήσουμε βοήθεια από κάποιον ειδικό;

• Όταν αισθανόμαστε ότι το άγχος επηρεάζει την υγεία μας
• Όταν αισθανόμαστε ότι δεν θα τελειώσει ποτέ
• Όταν αισθανόμαστε απόγνωση σε βαθμό που σκεφτόμαστε να παραιτηθούμε από την δουλεία μας, να το βάλουμε στα πόδια
• Όταν αισθανόμαστε κατάθλιψη, θλίψη και ότι δεν αξίζει να ζούμε
• Όταν δεν έχουμε όρεξη για φαγητό ή δυσκολευόμαστε να κοιμηθούμε
• Όταν καταναλώνουμε φαγητό, αλκοόλ, σε μεγάλες ποσότητες
• Όταν έχουμε ανησυχίες, συναισθήματα και σκέψεις που δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε
• Όταν ακούμε φωνές που μας λένε τι να κάνουμε
• Όταν επηρεάζει σε δραματικό βαθμό τις σχέσεις μας και δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις αντιδράσεις μας.

Στην χώρα μας υπάρχουν οργανωμένα κέντρα και προγράμματα για την διαχείριση του άγχους ή του θυμού. Συμβουλευτική προσέγγιση για την μέγιστη και αποτελεσματική διαχείριση χρόνου με στόχο την βελτίωση της λειτουργικότητας και της αποδοτικότητας. Για τους ανθρώπους που πάσχουν από κάποια νόσο υπάρχει πρόγραμμα στήριξης που σε συνεργασία με την ιατρική ομάδα έχει στόχο να μειώσει τα συναισθηματικά αγχογόνα αίτια που μπορεί να επηρεάζουν την νόσο, την πρόγνωση αλλά και την ιατρική θεραπεία. Είναι πολύ σημαντικό να απευθυνθούμε σ’ ένα ειδικό όταν νιώθουμε ότι αφηνόμαστε και δεν μπορούμε να διατηρήσουμε την ποιότητα ζωής μας.